Μιλήσατε πολλές φορές και με διάφορους τρόπους για τη Δύναμη. Είναι ίσως ο χώρος στον οποίο ενοχοποιηθήκατε τόσο πολύ. Οι φλογερές διακηρύξεις σας για τον Άνθρωπο της Δύναμης σάς κατέταξαν στη σκοτεινή πλευρά του πνεύματος, σας ταύτισαν με δογματισμούς και ολοκληρωτισμούς. Μπορέσατε ποτέ να το εξηγήσετε αυτό;
Πριν σας μιλήσω για την ουσία του θέματος, θα επαναλάβω τη φράση που είχα πει πριν από πολλά χρόνια: «Η σκέψη είναι αίμα, και είναι τόσο δύσκολο να καταλάβει κανείς το ξένο αίμα!» Πιστεύω ότι ποτέ δεν με κατάλαβαν οι άλλοι, απλώς με επαινούν ή με κατηγορούν. Ας επιστρέψουμε όμως στο ερώτημά σας… Ο κάτοχος της Δύναμης, ανέκαθεν, κουβαλούσε –ταυτόχρονα με τη δύναμή του– την ενοχή της. Ως φιλοσοφική σύλληψη, αλλά και ως ποιητικός συμβολισμός, ο Άνθρωπος της Δύναμης αξιολογήθηκε και απαξιώθηκε όσο κανένας άλλος. Η καταδίκη του οφείλεται στην πληθώρα των αρνητικών αξιολογήσεων που σχεδόν αυθόρμητα προκαλεί.
Αν το κοιτάξουμε από την άλλη πλευρά, αυτής της ποιότητας η Δύναμη που περιγράφετε, δεν μοιάζει αρκετά με το όχημα που ταξιδεύει τον άνθρωπο από την απρόσωπη ατομικότητα στην προσωπική ύπαρξη;
Βεβαίως. Ο Υπεράνθρωπος είναι προσωπικός. Η Δύναμη δεν είναι στατικό μέγεθος, είναι διαρκής κίνηση, δεν μπορεί να μεταβληθεί σε κανενός είδους κατεστημένο γιατί η ουσία της είναι η εναλλαγή. Ίσως θα μπορούσαμε να την ταυτίσουμε με το σύνολο των εκρηκτικών δυνάμεων της Φύσης που συντηρούν τη ζωή. Ο Άνθρωπος της Δύναμης, ο Υπεράνθρωπος, είναι πνευματικός, με αξίες που καταφάσκουν στη ζωή, είναι εφευρέτης, δημιουργός, ανανεωτής, ζωντανός ως το έπακρο μέσα στο αιώνιο παρόν.
Ολόκληρος ο κόσμος είναι Κόσμος Δύναμης, είναι διονυσιακός κόσμος, που συνεχώς αυτοκαταστρέφεται και συνεχώς αυτοδημιουργείται. Δεν υπάρχει ούτε αρχή ούτε πέρας στη διαδικασία αυτή, δεν υπάρχει δηλαδή τέλος, «σκοπός». Ο σκοπός είναι αυτή η ίδια η ζωή, χωρίς αναφορές σε υπερβατικές αλήθειες που καθορίζουν κι αξιολογούν την ύπαρξη.
Η επίμονη άρνησή σας προς το υπερβατικό θα μπορούσε εύκολα να παρεξηγηθεί ως άκαμπτος ρεαλισμός, που όμως απ’ ό,τι ξέρω, δεν σας διακρίνει…
Η προσπάθειά μου είναι να απεκδύσω τη ζωή και την ύπαρξη από βάρη υπερβατικά, που απαξιώνουν στοιχεία της ύπαρξης, ενοχοποιούν στοιχεία της ζωής και αναστέλλουν έτσι την κατ’ ουσία ζωή. Το υγιές υπερβατικό υπάρχει στην αρχαιοελληνική τραγωδία, την οποία θεωρώ ανθρώπινο θαύμα. Το υπερβατικό υπάρχει στο Διονυσιασμό… υπάρχει για να ομορφαίνει τη ζωή, να αμβλύνει την τραγική ουσία της, να μεταλλάξει την απόγνωση και τον πόνο σε υψηλό σαρκασμό, την οδύνη σε δημιουργία. Διαφορετικά, δεν θα μπορούσε να δικαιολογηθεί η ύπαρξη.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ίδια η Δύναμη αποτελεί υπερβατικότητα, η οποία όμως δεν υποτάσσει, δεν φυλακίζει, δεν «βαραίνει» τη γήινη ύπαρξη, αλλά την απελευθερώνει, όπως με την έκρηξη απελευθερώνονται οι φυλακισμένες δυνάμεις.
Ο Άνθρωπος της Δύναμης, ο Δημιουργός, αυτός που προσεγγίζει την αρχέγονη ενότητα, δομείται, όπως πιστεύετε, με την εναλλαγή των «μασκών»;
Ο διονυσιακός Έλληνας στις εκστατικές γιορτές του φορούσε μάσκα, ο ηθοποιός της διονυσιακής τραγωδίας φορούσε μάσκα, οι θεατές –που ήταν ταυτόχρονα και συμμετέχοντες– για να πετύχουν την ιερή μέθεξη, φορούσαν μάσκα… Σ’ αυτά τα φαινόμενα δεν μπορούμε να δούμε απλοϊκά το προσωπείο που κρύβει το αληθινό πρόσωπο, οφείλουμε να αντικρίσουμε τη δυναμική πολλαπλότητα που μοιραία οδηγεί στη σύνθεση και στην ουσία, δηλαδή στην αλήθεια. Κάθε ρήξη μ’ αυτό που αυθαίρετα ονομάζεται «ταυτότητα» (και που στην πραγματικότητα είναι μία στιγμιαία μάσκα), προϋποθέτει Δύναμη και ταυτόχρονα παράγει Δύναμη, οδηγώντας σε μία νέα μορφή, η οποία με τη σειρά της θα θεωρηθεί κι αυτή ταυτότητα, ώσπου να επέλθει η καινούργια ρήξη… Πρόκειται για διαδικασία διακινδύνευσης, έντασης, ηδονής, όπου τίποτα δεν λιμνάζει και τα πάντα ρει.
Και τι κρύβεται πίσω από τη μάσκα;
Η άβυσσος είναι το παράλογο τίποτα που βρίσκεται πίσω από τη μάσκα, σε κάθε φάση αφαίρεσής της, κατά τη διάρκεια αυτού του επικίνδυνου παιχνιδιού των εναλλαγών. Η άβυσσος, ουσιαστικά, «είναι» αυτό που δεν υπάρχει κάθε φορά που επέρχεται η ρήξη με την προσωρινή «ταυτότητα»-μάσκα, μέχρι την εύρεση του καινούργιου, προσωρινού ρόλου. Είναι ανώνυμη, αποτελεί αφαίρεση, είναι απροσδιόριστη από μόνη της, χαρακτηριστικά της είναι η α-συνέχεια και το παράλογο.
Προσέξτε! Στην κατάσταση της αβύσσου, στην αβυσσαλέα κατάσταση, ο άνθρωπος κανονικά δεν μπορεί να υπάρξει, καθώς αυτή χαρακτηρίζεται από το μηδέν, από την απουσία νοήματος, από την ερήμωση και φυσικά τη νοσηρή τρέλα. Κι όμως… ο Υπεράνθρωπός μου αντέχει! Το ανεξήγητο αυτό κατόρθωμά του το πετυχαίνει με τη μεγαλειώδη υπέρβαση της λογικής του, στην εκτίναξη των δυνάμεών του, μέσα σε κράμα τρόμου και ηδονής.
Δύσκολα γίνεται κατανοητή αυτή η κατάσταση…
Αυτή η κατάσταση είναι η γοητεία, η οποία αφομοιώνει κάθε άρνηση και οδύνη και με μοναδική αλχημεία τη μεταλλάσσει σε κατάφαση ζωής. Χώρος της είναι η άβυσσος, δηλαδή ο μη χώρος. Λακωνικά, την έχω χαρακτηρίσει ως ά-τοπον πάθος.
Στη δική μου κατανόηση, η γοητεία αποτελεί τη μεταμόρφωση του ανυπόφορου, στο αισθητικά υψηλό, σχολίασα ενώ, προσπαθώντας να καταδυθώ στα βάθη της διάνοιάς του, σκεφτόμουν ότι ο «άκαμπτος» Υπεράνθρωπός του, είναι αυτός που θέτει την ύπαρξή του σ’ ένα γίγνεσθαι διακινδύνευσης, τη διακύβευση κάθε κατεστημένης αξίας, που ζει στην αφόρητη πολλαπλότητα αναπτύσσοντας όλους τους μηχανισμούς της γοητείας… είναι, θα λέγαμε, πάρα πολύ ανθρώπινος, αληθινά υψηλά ανθρώπινος έως θεϊκός, διονυσιακός.
Μια τελευταία ερώτηση: Αποδέχεστε το χαρακτηρισμό του φιλοσόφου που σας αποδίδουν επίμονα;
Στο άκουσμα της ερώτησης έγινε όλος φλόγα, σαν να κάηκε ξαφνικά από το πυρ του νου και της καρδιάς του. Άρχισε να γελάει δυνατά και μετά φώναξε:
«Μόνο τρελός!!! Μόνο ποιητής!!!»
Εξαφανίστηκε από μπροστά μου, αφήνοντας ιλαρό φως που σε λίγο χάθηκε. Ξέρω βαθιά μέσα μου ότι ρίχτηκε σ’ ένα ακόμη οδυνηρό ταξίδι στην άβυσσο, μέχρι την επόμενη επιστροφή του κι ελπίζω, σε κάποιο αβυσσαλέο ταξίδι μας, να συναντηθούμε πάλι, σε άλλη διάσταση, πιο σοφοί, λυτρωμένοι.
Ένας ιερέας μού είπε κάποτε: «Εξομολογώ πολύ κόσμο, ακούω πολλές οδυνηρές ιστορίες, κατανοώ ότι υπάρχει πολύ απόγνωση. Βλέπω όμως ότι πίσω από κάθε οδυνηρή ιστορία, υπάρχει πάντα κάπου κρυμμένο ένα φως. Αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο, να δούμε αυτό το φως…» Πιστεύω ότι αυτό αναζητούσε ο τραγικός Νίτσε, μ’ αυτό πίστευε ότι αφομοιώθηκε στα τελευταία χρόνια της τρέλας του, κι ίσως είχε δίκιο. Αυτό όμως δεν θα το μάθουμε ποτέ. Όχι μόνο γιατί είναι πολύ δύσκολο να αγγίξουμε τη μεγαλοφυΐα του αλλά κι επειδή είναι αδύνατο να πλησιάσουμε την ποιότητα της προσωπικής του τραγικότητας.
WHO IS WHO
Η Μαρία Σταματιάδου είναι δικηγόρος και συγγραφέας. Έχει συμμετάσχει σε συλλογικά έργα των εκδόσεων Αρχέτυπο και αρθρογραφεί τακτικά στο περιοδικό ΑΒΑΤΟΝ.
{socialsharebuttons}
