– Ακούγεται σαν ένα είδος διαλογισμού.
Ο διαλογισμός είναι επικίνδυνη λέξη επειδή ο καθένας την κατανοεί διαφορετικά και έτσι πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός γιατί μπορεί να παρεξηγηθείς. Θα έλεγα απλά πως η μουσική είναι ένας τρόπος να ταξιδέψεις πέρα από τη σκέψη, σε ένα βαθύτερο μέρος της ύπαρξής σου, αν θέλετε της διαίσθησής μας ή της καρδιάς μας. Δεν μπορούμε ωστόσο να το εκφράσουμε αυτό με λόγια, επειδή πρόκειται για πράγματα που είναι πέρα από τα λόγια.
– Υπάρχει μουσική στις πέτρες, στη βροχή ή σε μια ηλιόλουστη μέρα;
Μπορείς να βρεις τη μουσική παντού. Αρκεί να ανοιχτείς σε ορισμένα πράγματα και μετά να προχωρήσεις από εκεί. Φυσικά η μουσική δεν υπάρχει εκεί με την έννοια της μελωδίας, αλλά μπορείς να εντοπίσεις στη φύση την αρμονία η οποία λειτουργεί και θεραπευτικά. Για παράδειγμα, αν καθίσεις στη θάλασσα και κοιτάς το νερό, όπως μπορείς να κάνεις σε τόσα μέρη στην Ελλάδα, και βλέπεις τον Ήλιο και τη Σελήνη να καθρεφτίζονται και ακούσεις θαλασσοπούλια, αν ανοιχτείς, θα ακούσεις τη μουσική όχι μόνο με τα αυτιά σου αλλά με όλες σου τις αισθήσεις. Αν τώρα καθίσεις στη θάλασσα και βλέπεις το κινητό σου, δεν θα νιώσεις τίποτα από όλα αυτά.
– Πώς νιώθετε στις συναυλίες σας;
Είναι πολύ σημαντικές. Δουλεύω πολύ στο στούντιο για να δημιουργήσω ένα άλμπουμ. Είναι μια μοναχική δουλειά αφού το feedback θα το πάρεις μετά από χρόνια όταν όλα έχουν ολοκληρωθεί. Τότε μόνο παίρνεις λίγη από την ενέργεια πίσω. Στις συναυλίες όμως νιώθω την άμεση αντίδραση του κόσμου. Συνήθως μετά τη συναυλία έρχονται άνθρωποι που μου λένε τις εμπειρίες που είχαν με τη μουσική μου κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Οι ζωντανές συναυλίες είναι μια μαγική στιγμή, καθώς ο κόσμος ενώνεται με τον μουσικό και ταξιδεύει μαζί του. Πεντακόσιοι άνθρωποι κι ένας μουσικός γίνονται ένα, πηγαίνουν στην ίδια κατεύθυνση και κάνουν τα πάντα μαζί κι ας μη γνωρίζονται καθόλου.
– Τραγουδάτε σε μια δική σας γλώσσα. Πώς γίνεται αυτό;
Στα άλμπουμ και τις συναυλίες μου τραγουδώ σε υπαρκτές γλώσσες, όπως τα εκκλησιαστικά ελληνικά στο Athos, Γιαπωνέζικα στο Life και δυο αγγλικά τραγούδια στο Desert Poems. Όλα τα υπόλοιπα τραγούδια είναι στη γλώσσα που αναφέρατε. Χρησιμοποιώ ήχους που μου έρχονται αυθόρμητα και πάνω στους οποίους αυτοσχεδιάζω. Δεν είναι καν κάθε φορά οι ίδιοι. Αν τραγουδήσω αγγλικά ή ελληνικά δεν θα με καταλάβουν όλοι, αυτή όμως είναι μια γλώσσα για όλους τους ανθρώπους. Επίσης, το να τραγουδώ έτσι κάνει την ανθρώπινη φωνή να μοιάζει ακόμα περισσότερο με όργανο.
– Γνωρίζω πως μόλις επιστρέψατε από μια επίσκεψη στο Άγιο Όρος. Τι βρήκατε εκεί;
Πήγα πρώτη φορά στο Άγιο Όρος πριν από τριάντα χρόνια. Τότε εντυπωσιάστηκα πολύ, επειδή εκεί βρήκα ένα σπάνιο συνδυασμό δυο κόσμων: τον κόσμο των μοναχών και των μοναστηριών και τον κόσμο της μεσογειακής φύσης που δεν μπορείς να βρεις πουθενά αλλού σε τόσο αγνή μορφή. Αυτό που είδα όμως τώρα με απογοήτευσε. Είναι προφανές πως έπεσαν πολλά χρήματα εκεί τα τελευταία χρόνια από την Ε.Ε. και ίσως την ελληνική κυβέρνηση. Μοιάζει πλέον με το μεγαλύτερο κατασκευαστικό τοπίο της Ευρώπης. Αν αναζητάτε τα μοναστήρια, τις καμπάνες ή ανάλογους ήχους, πλέον τους καλύπτουν οι ήχοι από τα οικοδομικά μηχανήματα και τα τζιπ. Μοιάζει με βιομηχανικό πάρκο. Τα παλιά μονοπάτια που ήταν χιλιάδων ετών και εξαιρετικά όμορφα καταπατήθηκαν για να κατασκευαστούν με βάρβαρο και εγκληματικό τρόπο δρόμοι. Πρόκειται για μια πολύ άσχημη εξέλιξη και δεν καταλαβαίνω γιατί και στο Άγιο Όρος πρέπει να συμβαίνουν όσα συμβαίνουν στον εξωτερικό, διεφθαρμένο κόσμο.
– Βλέπω ότι γενικά εστιάζετε, σας ελκύει, το παλιό, το πριν την τεχνολογία. Μάλιστα σε παλιότερες συνεντεύξεις σας έχετε αναφερθεί στην αξία του πρωτόγονου. Πώς το αντιλαμβάνεστε;
Και αυτή η λέξη είναι επίσης επικίνδυνη, μπορεί να έχει αρνητικό νόημα. Μπορεί να σημαίνει πως κάποιος δεν έχει εκπαίδευση. Υπάρχει ωστόσο και η θετική έννοια, που σημαίνει ότι αυτό για το οποίο μιλάμε είναι κοντά στην πρωταρχική μας καταγωγή. Μπορούμε να βρούμε τις ρίζες μας εκεί. Για παράδειγμα, κάποιος που δεν καταλαβαίνει, θα πει πως η αφρικανική κουλτούρα είναι πρωτόγονη, βάρβαρη. Κάποιος άλλος θα δει αυτό που αποκαλούμε πρωτόγονο ως αρχέγονο, κοντά στις ρίζες και πάνω απ’ όλα απλό. Η απλότητα έχει επίσης δυο έννοιες: για κάποιους σημαίνει κάτι αρνητικό επειδή προτιμούν τα πολύπλοκα, ενώ κάτι απλό τους φαίνεται άνευ αξίας. Πολλοί ωστόσο αναγνωρίζουν πως το να φτάσεις στην απλότητα, είναι το δυσκολότερο όλων. Πρέπει να αγγίξεις την απλότητα στην τέχνη και στον τρόπο ζωής σου. Τα απλά πράγματα είναι αυτά που σου δίνουν καλή ενέργεια.
Αν τρως καλό ψωμί και ελιές σε ένα όμορφο μέρος, αυτό θα είναι πολύ πιο ικανοποιητικό από το πιο προχωρημένο πιάτο σε ένα διάσημο εστιατόριο της Αθήνας. Η πραγματική αξία βρίσκεται στα απλά πράγματα και επειδή αυτό δεν το κατανοούμε ποτέ από την αρχή, το να φτάσεις στην απλότητα είναι μεγάλο ταξίδι.
– Η Καταστροφή του Αγίου Όρους
Είναι πραγματικά λυπηρό αυτό που συμβαίνει σήμερα στο Άγιο Όρος και νομίζω πως θα έπρεπε η Ελλάδα να το εξετάσει σοβαρά, γιατί ο Άθως είναι κομμάτι της. Παλιότερα μπορούσες να μείνεις ένα βράδυ σε κάθε μοναστήρι και το επόμενο πρωί περπατούσες στο επόμενο. Σήμερα υπάρχουν παντού αυτοκίνητα. Τα τελευταία τριάντα χρόνια ο Άθως άλλαξε περισσότερο από ότι μέσα σε χίλια χρόνια, άλλαξε με απίστευτη ταχύτητα. Δυστυχώς έχει ήδη γίνει τεράστια ζημιά, η οποία δεν μπορώ να φανταστώ πώς μπορεί να διορθωθεί. Ένας μεγάλος θησαυρός για όλη την ανθρωπότητα χάθηκε… Δεν νομίζω πως υπάρχει άλλο μέρος στον κόσμο που έχει τόσο ξεχωριστές συνθήκες. Μια μεγάλη περιοχή εντελώς απομονωμένη, όπου η φύση αφέθηκε όπως ήταν από καταβολής κόσμου, ανέγγιχτη. Υπάρχουν επίσης εντυπωσιακά κτίρια, αληθινά κοσμήματα, από τους βυζαντινούς χρόνους, που ακόμη κι αν δεν είσαι θρησκευόμενος μπορείς να εκτιμήσεις την αρμονία και την ομορφιά τους. Σε κανένα άλλο μέρος δεν έχεις αυτό το συνδυασμό. Ένοιωσα ευγνωμοσύνη που μπόρεσα να δω κάτι τέτοιο πριν τριάντα χρόνια, και όταν δημιούργησα το Athos ένιωσα την ανάγκη να εκφράσω τις βαθιές ευχαριστίες μου προς τους ανθρώπους που διατήρησαν κάτι τέτοιο ζωντανό. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει και θα έγραφα κάτι διαφορετικό.
Ευχαριστούμε την Helen Kontos της United World Music Management για τη βοήθειά της στην πραγματοποίηση αυτής της συνέντευξης.
{socialsharebuttons}
