της Χαράς Αστεριάδου
Αναμφίβολα ένα ερώτημα που όλοι σήμερα έχουμε, καθώς βλέπουμε τα πράγματα να εξελίσσονται άγρια γύρω μας. Ταυτόχρονα, όσο και αν επιθυμούμε να ελέγξουμε τη ζωή μας, για ένα πράγμα μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι: η ζωή είναι παντελώς απρόβλεπτη. Όπως είπε ο μεγάλος Άγγλος συγγραφέας D.H. Lawrence, κάθε χρόνο «γιορτάζουμε» εν αγνοία μας μια προσωπική επέτειο, αυτή του θανάτου μας. Ο θάνατός μας μπορεί να μοιάζει μια μακρινή προοπτική, αλλά η απρόβλεπτη πλευρά της ζωής μάς επιβάλλει μια σειρά από «μικρούς θανάτους» πολύ πριν τον αναπόφευκτο τελικό χαμό μας.Η αντιμετώπιση των ακραίων αλλαγών –από καιρικές συνθήκες, μέχρι την απόλυση από τη δουλειά, τη διάλυση μιας σχέσης, τη χρεοκοπία, την αρρώστια ή την τελική απώλεια– είναι ένα θέμα για το οποίο η φιλοσοφία, η ψυχολογία και κάθε κλάδος της ανθρώπινης εφευρετικότητας που ασχολείται με την επιβίωση του ανθρώπου, έχουν πολλά να μας διδάξουν. Ο τρόπος που συνήθως αντιδρούμε σε καταστάσεις που απειλούν το μοντέλο της ζωή μας –κάποτε δε την ίδια μας τη ζωή– μπορεί να μας δείξει πώς μπορούμε να αντιμετωπίζουμε καλύτερα τις απρόβλεπτες αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Από σχετικές έρευνες ψυχολόγων και άλλων επιστημόνων που ειδικεύονται στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς, έχει βρεθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων επιδεικνύει ένα τυποποιημένο μοντέλο συμπεριφοράς σε ακραίες καταστάσεις και καταστροφικά γεγονότα. Δυο είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά αυτής της αυτοματοποιημένης συμπεριφοράς μας. Το πρώτο: για την καταστροφή φταίει κάποιος τρίτος. Για παράδειγμα, σε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, η κλασική μας αντίδραση είναι να επιτιθέμεθα στην εκάστοτε κυβέρνηση, κατηγορώντας της για έλλειψη οργάνωσης, κατάλληλων μέσων και του ανάλογου τεχνολογικού εξοπλισμού. Το δεύτερο είναι η άρνηση. Η άρνηση πως ο «συναγερμός» σημαίνει κάτι σημαντικό, η άρνηση ότι κάτι καταστροφικό μπορεί να συμβεί σε μένα, η άρνηση του νέου περιβάλλοντος, της νέας κατάστασης στην οποία μπορεί να βρεθώ. Κάποτε όμως έρχεται η στιγμή μιας μεγάλης αλλαγής ή ανατροπής στη ζωή, όπου παίζεται η ίδια σου η προσωπική επιβίωση. Σε μια τέτοια κομβική στιγμή, όσο και να δείχνεις με το δάχτυλο το φταίχτη, όσο να φωνάζεις και να διαμαρτύρεσαι, αυτό δεν μπορεί να σε σώσει. Από την άλλη, καμία άρνηση της πραγματικότητας, όσο οδυνηρή και εάν είναι αυτή, όσο χαμένος κυριολεκτικά και ψυχολογικά και αν νιώθεις, δεν μπορεί να σε βγάλει από τη δύσκολη θέση. Τι μπορεί λοιπόν να γίνει; Η λύση βρίσκεται σε σένα τον ίδιο, στις δικές σου δυνάμεις. Αν θέλεις πραγματικά να αντιμετωπίσεις την αλλαγή, την ανατροπή, ακόμη και την καταστροφή, θα πρέπει να επιστρατεύσεις ορισμένες άλλες ικανότητες του χαρακτήρα σου, που όλοι εν δυνάμει έχουμε: την αίσθηση στόχου, το χιούμορ και την προσαρμογή.
Στόχος
Ο μεγάλος εξερευνητής του Νότιου Πόλου Robert Scott (1868-1912), σε μια επιστολή του τόνιζε πως η Ανταρκτική ξεχωρίζει αυτούς που έχουν εσωτερική προσωπική αντοχή από εκείνους που δεν έχουν. Όπως σημείωνε, αυτό δεν έχει καθόλου να κάνει με την εξωτερική προσωπικότητα. Κάποιος που ήταν ο πλέον κοινωνικός και η ψυχή της παρέας, τον έβλεπες να διαλύεται κάτω από πίεση. Ο Scott έγραφε: «Η εξωτερική εικόνα δεν είναι τίποτα. Είναι ο εσωτερικός σκοπός που μετράει. Έτσι, ξαφνικά βλέπεις οι ‘’θεοί’’ να μικραίνουν και τη θέση τους να παίρνουν οι ταπεινοί. Το να προσποιείται κανείς, είναι παντελώς άχρηστο». Όταν κάποιος ζει μόνο για τον εαυτό του, μόνο για τις εφήμερες αξίες της καθημερινότητας, όταν ξαφνικά βρεθεί σε ένα εντελώς νέο περιβάλλον, τα χάνει, αποπροσανατολίζεται. Από την άλλη, οι άνθρωποι που έχουν ένα προσωπικό ιδανικό, είτε βασίζεται σε κάποια θρησκευτική πίστη, είτε σε κάποιο φιλοσοφικό ή πολιτικό ιδεώδες, φαίνεται να τα καταφέρνουν καλύτερα. Ελάχιστη σημασία έχει στην περίπτωση αυτή από ποια κοσμοθεωρία αντλούν τα ιδανικά τους. Αυτό που μετράει είναι ότι στη ζωή τους υπάρχει μια ιδεολογία, πάνω στην οποία βασίζονται οι αξίες, οι στόχοι και οι επιδιώξεις τους, από τις οποίες αντλούν δύναμη.
Χιούμορ
Το χιούμορ είναι ένα διανοητικό όπλο, που μας επιτρέπει να διατηρούμε την προοπτική μας, το στόχο μας, όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολες προκλήσεις. Πριν χρόνια, έτυχε να βρεθώ σε μια παρέα, όπου κάποιος πολύ μεγαλύτερος σε ηλικία άρχισε να μας διηγείται την περιπέτεια που είχε ζήσει ως αιχμάλωτος πολέμου στην Κορέα. Για να επιβιώσει, μαζί με άλλους κρατούμενους έκλεβαν οτιδήποτε μπορούσαν από τους Κορεάτες δεσμοφύλακές τους. Όχι μόνο φαγώσιμα αλλά οτιδήποτε, ακόμη και φαινομενικά άχρηστα πράγματα, καθώς η πράξη μετρούσε. Μια μέρα, είδαν ότι στον αυλόγυρο οι στρατιώτες είχαν αφήσει στο έδαφος, σε μια άκρη, ένα κοντάρι σημαίας κάπου δυο μέτρα μήκος. Κάποια στιγμή που οι φρουροί δεν πρόσεχαν, οι αιχμάλωτοι έκλεψαν το κοντάρι, το έσπασαν σε κομμάτια και το έκαψαν. Οι Κορεάτες, όπως ήταν φυσικό, θύμωσαν πολύ. Τους έδειραν αλύπητα και ένας τους οδηγήθηκε στην απομόνωση για τριάντα μέρες. Ελάχιστη σημασία όμως είχε για τους ίδιους όλη αυτή η ταλαιπωρία. Η πράξη τους, μια ανόητη φάρσα από μια άποψη, εξύψωσε το ηθικό τους και επιβεβαίωσε πως οι αιχμάλωτοι είχαν τον έλεγχο μιας τουλάχιστον όψης της κατάστασής τους. Το να αψηφάς συνειδητά τη σοβαρότητα της κατάστασής σου, μπορεί να δημιουργήσει ένα νέο επίπεδο νοητικής ευελιξίας και ελευθερίας.
Προσαρμογή
Ένας φίλος μου ορειβάτης μού περιέγραψε μια εμπειρία του. Μια μέρα, καθώς επιχειρούσε μια ανάβαση σε μια πολύ απότομη πλαγιά στον Ταΰγετο, έφτασε σε ένα μικρό πλάτωμα. Εκεί, προς έκπληξή του διαπίστωσε ότι ήταν αδύνατον να συνεχίσει την πορεία του. Προς στιγμήν, ένιωσε παγιδευμένος. Αρνητικές σκέψεις άρχισαν να περνούν από το μυαλό του, μέχρι ότι μπορεί να χάσει και τη ζωή του. Τότε σαν να ξύπνησε, και αντί να τον πιάσει πανικός, ξάπλωσε ανάσκελα στο μικρό πλάτωμα που ίσα-ίσα τον χωρούσε, και άρχισε να παρατηρεί τον ουρανό. Η σκέψη του επικεντρώθηκε σε αυτό που έβλεπε και σταδιακά μια ηρεμία άρχισε να τον πλημμυρίζει. Μετά από λίγο, ένιωσε το μυαλό του να έχει καθαρίσει και αποκτήσει μια απίστευτη διαύγεια. Ανασηκώθηκε και κοιτώντας γύρω του ανακάλυψε έναν τρόπο διαφυγής, που πριν δεν είχε δει. Τι είχε γίνει; Απλά ο φίλος μου, χωρίς να το ξέρει, αποδέχτηκε την κατάστασή του. Δεν προσπάθησε να την πολεμήσει, να την αποφύγει, να κατηγορήσει τον εαυτό του ή οτιδήποτε άλλο. Αποδεχόμενος την πραγματικότητα στην οποία είχε βρεθεί, κατάφερε να ανακαλύψει τη σωτηρία του. Τι κάνουμε οι περισσότεροι σε ανάλογες περιπτώσεις, όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή μας; Το ακριβώς αντίθετο! Πολεμάμε το δυσάρεστο γεγονός και προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε βασιζόμενοι σε παλιά σχήματα σκέψης, που κουβαλάμε από προηγούμενες εμπειρίες μας. Το αποτέλεσμα είναι η ένταση, το άγχος, ο πανικός να μεγαλώνουν.Το παράδειγμα του φίλου μου, όπως και άλλων ανθρώπων που ενήργησαν ανάλογα, δείχνει πως όταν η ζωή μάς «πετάει στα βράχια» (πράγμα όχι απίθανο), είναι καλύτερα να αποδεχτούμε τις νέες συνθήκες, το νέο περιβάλλον και να προσαρμοστούμε. Αποδοχή, προσαρμογή, δεν σημαίνει υποταγή, όπως κανείς απλοϊκά ίσως σκεφτεί, αλλά το «μυστικό μονοπάτι» για την απόκτηση αληθινής εσωτερικής δύναμης. Καθώς όλοι κάποια στιγμή (πολλοί και τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές) θα αντιμετωπίσουμε μια ακραία αλλαγή στη ζωή μας, δοκιμάστε να βάλετε σε εφαρμογή κάτι από τα παραπάνω, και θα με θυμηθείτε!
Το κείμενο “Πως να Αντιμετωπίσω τις Ακραίες Αλλαγές στη Ζωή μου;” πρωτοδημοσιεύτηκε στο ΑΒΑΤΟΝ Νο 100.
{socialsharebuttons}