Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΓΝΩΣΗ
Στην Καμπαλά, ο Φύλακας της Πύλης συσχετίζεται με την αρχή Νταάτ ή Γνώση. Σχεδόν όλοι όσοι έχουν μελετήσει το γνωστό καμπαλιστικό σύμβολο του Δένδρου της Ζωής έχουν προβληματιστεί με την Νταάτ, διότι το Δένδρο έχει δέκα αρχές ή σεφιρώθ. Δέκα, ούτε εννιά ούτε έντεκα, σύμφωνα με το Σεφέρ Γετζιράχ, το βιβλίο που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της μυστικής καμπαλιστικής γραμματείας, και χρονολογείται μεταξύ του 3ου και 6ου μ.Χ. αιώνα. Παρ’ όλα αυτά η Νταάτ στο Δένδρο της Ζωής εμφανίζεται παραδόξως ως το ενδέκατο στοιχείο, σαν μια ενδέκατη μη-σεφιρά.
Οι σεφιρώθ θεωρούνται εκπορεύσεις του θεϊκού, οι οποίες εκδηλώνονται στους κόσμους του πνεύματος, της ψυχής και της ύλης. Το ανώτερο στοιχείο ή σεφιρά, το Κέτερ ή Κορώνα, βρίσκεται στο σημείο όπου η υπερβατική θεότητα ξεκινά να εκδηλώνεται στο φαινομενικό κόσμο. Η κατώτατη σεφιρά, η Μαλκούτ, αναφέρεται στην υλική ενσάρκωση στην πιο απτή της μορφή. Οι άλλες σεφιρώθ, οι οποίες μεσολαβούν μεταξύ των δύο, της Κέτερ και της Μαλκούτ, καθιστούν κάθε δημιουργία δυνατή.
Σε αυτό το σχήμα, η Νταάτ, δηλαδή ο Φύλακας της Πύλης ή της Οδού, φαίνεται πως είναι περισσότερο κάτι που ελέγχει κάποιο χώρο παρά μια αρχή ή σεφιρά. Μερικοί Καμπαλιστές ισχυρίζονται πως είναι ένα άδειο σημείο, ένα κενό που άφησε η Μαλκούτ, όταν, με την Πτώση του Αδάμ, έχασε τη θέση της ψηλά στο Δένδρο και έπεσε στο κατώτερο σημείο.
Όσο δυσνόητη και αν φαίνεται, η ιδέα αυτή μπορεί να μας δώσει μία ένδειξη όσον αφορά την ταυτότητα του Φύλακα της Πύλης. Όπως είπαμε Νταάτ σημαίνει γνώση και εδώ σαφώς μιλούμε για γνώση ενός πολύ ανώτερου είδους από απλές χρηστικές πληροφορίες ή τεχνικές ικανότητες. Αν μάλιστα μιλάμε για Γνώση σχετικά με την Πτώση, τότε η Νταάτ μπορεί να αναφέρεται μόνο σε ένα πράγμα: στο «Δένδρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού» από το οποίο απαγορευόταν να φάει ο άνθρωπος.
Συνεπώς θα μπορούσε να πει κανείς πως ο Φύλακας της Πύλης είναι το Δένδρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού. Το φάγωμα του «φρούτου» αυτού του δένδρου δεν ήταν μία απλή πράξη ενός μυθικού προγόνου μας χιλιάδες χρόνια πριν. Στην πραγματικότητα θα μπορούσαμε να δούμε αυτή την πράξη σαν κάτι που κάνει ο καθένας από εμάς συνέχεια. Είναι ένα θεμελιώδες μέρος της ανθρώπινης κατάστασης.
Ο Φύλακας της Πύλης φαίνεται πως είναι ο πυρήνας της ανθρώπινης ψυχής, η πρωταρχική μας ουσία, εκεί όπου στον καθένα μας η απόφαση για «τη γνώση του Καλού και του Κακού» λαμβάνει χώρα. Ο μόνος τρόπος για να μάθει κανείς κάτι άμεσα ο ίδιος, είναι να το βιώσει. Το σύνολο της ανθρώπινης κατάστασης είναι αποτέλεσμα της απόφασής μας να «γνωρίσουμε» τον ανάμικτο κόσμο του Καλού και του Κακού που συναντάμε κάθε μέρα και στιγμή. Πώς όμως γίνεται αυτό;
Ας ξεκινήσουμε με τη βασική πίστη ή αρχή που μοιράζονται όλες οι μεγάλες θρησκείες, σύμφωνα με την οποία ο Θεός είναι η πηγή του Καλού και της Ζωής. Ο Θεός επίσης είναι και η δική μας πηγή προέλευσης. Ουσιαστικά δεν μπορούμε ποτέ να αποκοπούμε από τον Θεό, από αυτή την Ύψιστη Παρουσία, αλλά μπορούμε –και μάλιστα έτσι ζούμε στη συντριπτική μας πλειοψηφία– να πάψουμε να έχουμε επίγνωση της ύπαρξής Του.
Αυτό που συμβαίνει είναι ότι δεν συμπεριλαμβάνουμε στη ζωή μας αυτή την Ανώτερη Ενέργεια, δεν συνδεόμαστε μαζί της κατά ένα συνειδητό τρόπο. Και αυτή μου φαίνεται πως είναι η κεντρική ιδέα πίσω από τον Φύλακα της Πύλης: σηματοδοτεί τη «γνώση του Καλού και του Κακού», στέκοντας ως ένα εμπόδιο που πρέπει με τη γνώση αυτή να ξεπεραστεί, ώστε έτσι και μόνο έτσι να αποκτήσουμε επίγνωση του Θεϊκού. Θα λέγαμε (στη δική μας περιορισμένη γλώσσα) πως είναι ο «εχθρός», που στη συνέχεια γίνεται «σύμμαχος». Κι αυτό όχι κάπου εκεί «έξω», αλλά μέσα στον ψυχισμό μας, στο ίδιο μας το σώμα.
Η ΚΑΤΑ ΜΕΤΩΠΟΝ ΕΠΙΘΕΣΗ
Ορισμένοι Καμπαλιστές αποκαλούν την Νταάτ «σπόρο του Εγώ». Είναι το σημείο μέσα μας όπου χάνουμε την επίγνωση της ενότητάς μας με το θεϊκό και βιώνουμε τους εαυτούς μας ως ξεχωριστές οντότητες, απομονωμένες η μία από την άλλη και από το σύμπαν. Η απόφαση αυτή δεν είναι συνειδητή: συμβαίνει σε ένα πολύ βαθύ επίπεδο του ψυχισμού μας, χωρίς να έχουμε επίγνωση, κι αυτό γιατί υπάρχει ένα εμπόδιο διαρκές που μας μπλοκάρει και που δεν είναι άλλο από τις ποικίλες επιδράσεις και τους αμέτρητους περιορισμούς που δεχόμαστε από το περιβάλλον μας και την κοινωνία. Συνήθως αντιλαμβανόμαστε αυτή την διαδικασία ως μία ασαφή αλλά ψυχοφθόρα δυσαρέσκεια όσον αφορά το πώς έχουν τα πράγματα. Όμως στην πιο απτή και καθαρή της μορφή είναι μια εμπειρία τρομερής οδύνης και στέρησης. Νιώθει κανείς μια έλλειψη οντική, υπαρξιακή, θα λέγαμε, που δεν μπορεί να πληρωθεί από καμία επίγεια χαρά ή επίτευγμα.
Ένας από τους τρόπους αντιμετώπισης αυτής της έσχατης αγωνίας περιγράφεται στο μυθιστόρημα του Bulwer-Lytton, και είναι η κατά κατά μέτωπον συνάντηση. Ο ασκούμενος πρέπει να ξεπεράσει όχι μόνο τους κοινούς του φόβους και τις συνηθισμένες ανησυχίες του, αλλά εντέλει τον αρχέγονο φόβο που φωλιάζει μέσα μας και έχει να κάνει με την εμπειρία μας ως ξεχωριστά όντα. Όπως τονίζεται και στο μυθιστόρημα, δεν μπορεί κάποιος να κάνει αυτό το ταξίδι χωρίς να υποβληθεί πρώτα σε έναν ουσιαστικό ψυχικό αλλά και σωματικό εξαγνισμό. Ο Γκλύντον υποβάλλεται σε διάφορες δοκιμασίες και στερήσεις για να προετοιμαστεί να συναντήσει τον Φύλακα της Πύλης. Όμως κάποια στιγμή, η αγανάκτηση που του προκαλούν όλες αυτές οι δοκιμασίες (και την οποία δεν μπορεί να περιέξει, να τη μετασχηματίσει) τον οδηγούν στο απερίσκεπτό του πείραμα. Παρόλα αυτά και ανεξάρτητα πόσο καλά προετοιμασμένος είναι, ο Μεζνούρ τον προειδοποιεί ότι αυτή η αναμέτρηση θα είναι επικίνδυνη.
Όσο συμβολικές ή ακόμη και αποσπασματικές να είναι αυτές οι θεωρήσεις που προσεκτικά μέχρι τώρα παρουσιάσαμε, ασφαλώς υπονοούν αλλά και εγείρουν ζητήματα που αντιμετωπίζει κάθε (σοβαρός) πνευματικός αναζητητής κάποια στιγμή. Και τούτο γιατί έχουν να κάνουν με το έσχατο ερώτημα της σχέσης με την Ανώτερη Δύναμη, όπως κι αν την ονομάζει κανείς. Η αναμέτρηση με τον Φύλακα της Πύλης προϋποθέτει μία επίπονη προσέγγιση, μέχρι τη στιγμή που κανείς να είναι έτοιμος για την «τελική επίθεση στις πύλες Παραδείσου». Ο Χριστός αναφέρεται ακροθιγώς σε αυτήν την προσέγγιση όταν λεει στο Κατά Ματθαίον 11:12: «… εκβιάζουν την βασιλείαν των ουρανών και βιασταί την αρπάζουν».
Βέβαια, πολλές είναι οι παρερμηνείες μέχρι σήμερα αυτής της παρότρυνσης, κυρίως σε αποκρυφιστικούς κύκλους. Παρόλο που και στο Zanoni γίνεται λόγος γι’ αυτήν την προσέγγιση με την ιδιαίτερη ορολογία του αποκρυφισμού του 19ου αιώνα, το είδος αυτό της κατά μέτωπον επίθεσης εναντίον του τελευταίου εμποδίου της ψυχής εξακολουθεί να συναντάται μέχρι σήμερα σε σαμανιστικές και μαγικές ατραπούς που επιβιώνουν σε κάποια σημεία του πλανήτη (και όχι βέβαια στην πληθώρα των ψευτοσυστημάτων σαμανιστικού ή μαγικοτελετουργικού χαρακτήρα που διαφημίζονται ως τέτοια στα μέσα ενημέρωσης).
Ήδη, όπως καταλαβαίνετε, μιλάμε για ένα ζήτημα που δεν είναι απλά χόμπι ή ευκαιριακή ενασχόληση, αλλά στόχος ζωής. Κάτω από αυτό το πρίσμα, και στο πλαίσιο ενός άρθρου, αξίζει να αναφέρουμε ότι κανείς προετοιμάζεται σταδιακά για μια τέτοια σύγκρουση ξεκινώντας με πολύ απλές και σχετικά εύκολες εσωτερικές συγκρούσεις. Από την άλλη, αξίζει να λάβετε υπόψη σας ότι οι προσεγγίσεις αυτές δεν θα άντεχαν στο χρόνο αν δεν είχαν κάποια επιτυχία. Γιατί, πώς θα μπορούσαμε να είχαμε στη διάθεσή μας έστω κάποιες περιγραφές γι’ αυτή την περίφημη συνάντηση, αν δεν υπήρχαν ορισμένοι που ήρθαν αντιμέτωποι με τον Φύλακα και επέζησαν για να αφηγηθούν την αναμέτρηση;
Όμως και οι κίνδυνοι έχουν τη γοητεία τους. Υπάρχει κάτι στον ανθρώπινο ψυχισμό που αγαπάει τον κίνδυνο και τον αναζητάει. Η δίψα για τολμηρές περιπέτειες, η οποία εκδηλώνεται σε δραστηριότητες που κυμαίνονται από την ορειβασία μέχρι τις πολεμικές τέχνες, είναι στοιχείο που συναντιέται και στην πνευματική αναζήτηση. Μερικοί ικανοποιούν αυτή τη δίψα ταξιδεύοντας σε επικίνδυνα και απομακρυσμένα μέρη της Γης προς αναζήτηση της Μυστικής Γνώσης. Άλλοι την ικανοποιούν με ακραίες μορφές πρακτικής –όπως βασανιστικές στερήσεις και δοκιμασίες. Όπως έχει δείξει η εμπειρία, υπάρχει ένα είδος ανθρώπου που αναζητάει τη Γνώση ακολουθώντας τέτοιες μορφές πνευματικών δρόμων, και το οποίο δεν θα ήταν ευχαριστημένο με κάτι πιο ήπιο. Υπάρχουν «αθλητές» και τύποι περιπετειώδεις και στην πνευματική ζωή και τους αξίζει κάποιος σεβασμός…
