ΙΕΡΗ ΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΤΗΤΑ
Ένα είδος απάντησης φαίνεται ότι δίνει ο διάσημος Ρώσος θεραπευτής MichaelLopukhin που αναπτύσσει το θέμα της ταπείνωσης και της πνευματικής ανάπτυξης σε σχέση με την κατάθλιψη. Τονίζει ότι πρέπει να δούμε το πρόβλημα της κατάθλιψης όχι απλώς ως ιατρικό πρόβλημα, αλλά ως πνευματικό αγώνα για ταπείνωση. Με την έννοια αυτή η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ευκαιρία να γίνουμε «περισσότερο» άνθρωποι, πιο ολοκληρωμένοι, με μεγαλύτερη σοφία και αυτεπίγνωση.
Φαίνεται ότι ο κόσμος της Ορθοδοξίας είναι αρκετά εξοικειωμένος με την κατάσταση αυτή. Αντιμετωπίζει με στωικότητα αλλά και εσωτερική δύναμη την δύσκολη ψυχική κατάσταση. Και αναζητάει μέσα από αυτήν την πνευματικότητα.
Για κάποιον που είναι εξοικειωμένος με τους προβληματισμούς της ορθόδοξης σκέψης, απόψεις όπως αυτή του Οσίου Μακάριου αποτελεί σχεδόν έκπληξη:
«Λες ότι η αδυναμία σου να αντισταθείς στον πειρασμό, η βραδύτητά σου να νικήσεις τα πάθη και η γενική ηθική αδυναμία σε πιέζει πολύ, πράγμα που απλά αποδεικνύει ότι στηρίζεις τη σωτηρία σου αποκλειστικά στις δικές σου δυνάμεις. Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε την ταπείνωση, παρά μόνο αν απλά αντικρίζουμε τον εαυτό μας όπως πραγματικά είναι, δηλαδή ο χειρότερος των αμαρτωλών;»
Ο Γέροντας Προφύριος τονίζει ότι πίσω από την κατάθλιψη κρύβεται ο ανθρώπινος εγωισμός, τον οποίο μπορούμε να νικήσουμε με την ταπείνωση. Και ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας συμπληρώνει: «Ο άνθρωπος μπορεί να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με θεωρίες μιζέριας που γεννούν ιδεολογίες απόδρασης από τα πράγματα, μόνο ζώντας κατά φύση, έτσι όπως ο Θεός τον έπλασε. Βέβαια τέτοια ζωή δεν βρίσκεται πουθενά αλλού παρά στη θεωρία των Θείων».
Ο άνθρωπος της Ορθοδοξίας, σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής Δογματικής Θεολογίας ΑΠΘ Χρυσόστομος Σταμούλης «μοιάζει να κινδυνεύει από τον ίδιο κίνδυνο. Αδυνατεί να αισθανθεί τη γυμνότητά του, ναρκισσευόμενος μέσα σε σχήματα που ο ίδιος έφτιαξε.
«Αισθάνεται πλήρης και δικαιωμένος απέναντι σε όλους όσοι κατά την ευλαβή του συνείδηση αποτελούν ηδονή για την καθαρότητα του ιδεολογικού του δημιουργήματος και προτείνουν δρόμο γεμάτο σωτηρία, πλήξη και άγνοια. Ουδεμία υποψία για τη χαρά που παρέχει η λύση κάθε αινίγματος και η οποία έγκειται ακριβώς στη δυνατότητα μέσα από τα ευτελή και τα χειροπιαστά να μαντεύεις το άπειρο».
Στον αντίποδα μιας τέτοιας «αναίσθητης» ζωής, μιας τέτοιας «αναισθησίας» σωματικής και πνευματικής, η οποία ορίζεται από τον Άγιο Ιωάννης της Κλίμακας ως «νεκρωμένη αίσθησις εκ χρονίας νόσου και αμέλειας εις αναισθησίαν καταλήξασα», στέκεται η ζωή των αγίων, των φίλων του Θεού, που διώχνει τις σκιές πεσιμισμού.
Αναζητώντας μια άλλη προοπτική στον εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό, η θρησκεία, ως μέσο θεραπείας –με την έννοια της φροντίδας της ψυχής– ρίχνει φως στο σκοτάδι. Όχι μόνο αφήνει χαραμάδα για να μπει το φως της ελπίδας, αλλά προχωρά ακόμη περισσότερο δικαιώνοντας το μαρτύριο της ψυχής ως μια διαδικασία ωριμότητας.
ΘΕΛΩ ΜΟΝΟ ΑΓΑΠΗ
Αυτό που πραγματικά έχουμε ανάγκη κατά την περίοδο της κατάθλιψης είναι η αποδοχή, ο σεβασμός και η αγάπη των άλλων. Δεν χρειαζόμαστε συμβουλές και παροτρύνσεις, αλλά άνευ όρων αγάπη. Έχουμε ανάγκη από λόγια ενίσχυσης και υποστήριξης και κυρίως από στοργή, τρυφερότητα, χάδια και αγκαλιές. Η γλώσσα του σώματος είναι αυτή που καλύτερα μπορούμε να καταλάβουμε. Ακόμη και τότε που θέλουμε να μείνουμε μόνοι, εγκαταλειμμένοι στο πηγάδι της θλίψης μας, μπορούμε να αναγνωρίσουμε την καλή διάθεση των αγαπημένων μας προσώπων και να παρηγορηθούμε από τη στάση και την παρουσία τους. Ακόμη και όταν η εκδήλωση της αγάπης τους δεν είναι αρκετή για να μας αλλάξει άμεσα τη διάθεση, πάντοτε ασκεί μέσα μας θεραπευτική ενέργεια και παίζει σημαντικό ρόλο στην θεραπευτική μας πορεία. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση, όπως μαρτυρούν άνθρωποι που βίωσαν από μέσα την οδυνηρή εμπειρία της κατάθλιψης. Αγάπη, συμπόνια, αποδοχή του εαυτού μας και απόρριψη του εγωισμού, ενός συναισθήματος που οδηγεί συχνά σε αδιέξοδο. Με την ίδια κατεύθυνση προσεγγίζει την κατάθλιψη και τη λύτρωση από το συναίσθημα αυτό και η Βουδιστική αντίληψη: «Γινόμαστε αυτό που είναι οι σκέψεις μας». Σε αυτές τις σκέψεις αλλά και τη δύναμη που κρύβει μέσα της η ίδια η ψυχή του ανθρώπου, στηρίζεται η προσπάθεια του πνευματικού ανθρώπου να αποφύγει το σκοτεινό συναίσθημά του. «Όταν το μυαλό είναι αγνό, μας ακολουθεί πάντα η χαρά σαν την σκιά που ποτέ δεν φεύγει από το σώμα». Είναι μια εσωτερική φωνή για την αναζήτηση της ψυχικής γαλήνης που διατρέχει διαφορετικά μήκη και πλάτη του πλανήτη, που γίνεται συλλογική φωνή ανθρώπων που αναζητούν τη χαμένη εσωτερικότητά τους. Μοιάζει με την προσευχή του Γέροντα Πορφύριου: «Σιγά-σιγά θα σας επισκέπτεται η Χάρις. Θα μπαίνετε μες στη χαρά. Θα αρχίσετε να ζείτε στην ειρήνη, οπότε μετά θα γίνετε πιο δυνατοί με τη Θεία Χάρη. Δεν θα θυμώνετε, δεν θα εκνευρίζεσθε, δεν θα παρεξηγείτε, δεν θα κατακρίνετε, θα τους δέχεστε όλους με αγάπη». Μαγικές λύσεις και συνταγές αυτογνωσίας δεν υπάρχουν. Ίσως όλα αυτά να είναι απλώς μια μικρή χαραμάδα που αφήνει κάποιο φως. Ένα κίνητρο για αλλαγή στον τρόπο ζωής μας, μια στάλα νερό σε ξερά χείλη…
Ευχαριστώ τον ψυχίατρο-δραματοθεραπευτή και σύμβουλο έκδοσης του ΑΒΑΤΟΝ Ντέμη Κυριάκου για τις πολύτιμες συμβουλές του.
[ΠΗΓΕΣ]
- Γιώργος Παπαδόπουλος, Υποθέσεις Αλήθειας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
- Peter Kingsley, Στα Μυστικά Μέρη της Αρχαίας Ελληνικής Σοφίας, Διόπτρα
- Χρυσόστομος Σταμούλης, Κάλλος το Άγιον, Ακρίτας
- www.newtherapist.com
- http://query.nytimes.com
Η ΣΤΕΛΙΝΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΙΔΟΥ είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος σε μεγάλη εφημερίδα και παράλληλα αρθρογραφεί για επιστημονικά θέματα στον ειδικό περιοδικό τύπο.
