Σε κανέναν τόπο δεν έχει εξερευνήσει κανείς αυτήν την ιδέα, τουλάχιστο όχι πάνω στην ίδια βάση: ότι δηλαδή η εμπειρία του χρόνου εξαρτάται απόλυτα από το βαθμό που κάποιος είτε έχει επίγνωση της αλήθειας, είτε ακολουθεί ένα ψέμα.
Πρέπει να εξετάσουμε την καινούρια ιδέα. Εκεί υπάρχει ελπίδα. Είναι πιθανόν να έχουμε ανακαλύψει ένα ρήγμα στη σκληρή θωράκιση του χρόνου, ο οποίος μάς καταβροχθίζει εξαιτίας των ψεμάτων και των αυταπατών μας! Ή, για να το θέσω πιο θετικά και με λόγια που να απηχούν την αρχαία Γνώση: η Αλήθεια νικά το χρόνο – η Αλήθεια είναι αιώνια.
Ας μη βιαζόμαστε όμως κι ας επιστρέψουμε στο γιατρό, τον έμπορο έργων τέχνης και στην έλλειψη χρόνου, που μαστίζει την κοινωνία μας.
Σχεδόν όλοι μας ζούμε με τη διαρκή αγωνία για περισσότερο χρόνο. Πεινάμε. Κι όλες οι συσκευές κι οι τεχνικές που ο εφευρετικός πολιτισμός μάς προσφέρει, αυξάνουν μόνο τον πόθο για χρόνο – όπως ο άνθρωπος που όσο περισσότερο τρώει από την τροφή της Κόλασης, τόσο περισσότερο πεινάει.
Το μόνο που καταφέρνουν να κάνουν τα κινητά μας τηλέφωνα, οι υπολογιστές, τα φαξ κι οι αμέτρητες άλλες εφευρέσεις που μας «εξοικονομούν χρόνο», είναι να αυξάνουν όλο και περισσότερο την πείνα μας, ακριβώς σαν την τροφή της Κόλασης.
Για όλα αυτά τα πράγματα πληρώνουμε με το χρόνο μας, τη ζωή μας, που είναι ο δικός μας χρόνος.
Βλέποντας κανείς το πρόβλημα συνολικά, θα δει ότι ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητες που προσφέρουν τα βιβλία και οι μέθοδοι αυτοβελτίωσης.
Κανένα σεμινάριο, καμιά διαίρεση της ζωής ενός ανθρώπου σε τεταρτημόρια (η περίφημη «διαχείριση του χρόνου» που είναι της μόδας), τίποτε που να μπορεί κανείς να αποτυπώσει πάνω σ’ ένα κομμάτι χαρτί ή σ’ ένα λογιστικό πρόγραμμα, δεν είναι η απάντηση στην πείνα μας για χρόνο.
Ακόμα και μέθοδοι που οι αρχαίες παραδόσεις δίνουν, ακόμα και μεγάλες ρήσεις σοφών –«να είσαι εδώ, τώρα, στην παρούσα στιγμή», «χαλάρωσε», «διαλογίσου»– προσωρινή μόνο βοήθεια μπορούν να προσφέρουν.
Δεν είναι δύσκολο να δει κανείς πόσο μάταιες είναι τέτοιες μέθοδοι και προγράμματα, που προσπαθούν να μας πείσουν ότι μπορούμε να βελτιώσουμε μια μεταφυσική κατάσταση με ψυχοκοινωνικές μεθόδους, τις οποίες εφεύρε ή διαμόρφωσε (ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες) η ίδια ακριβώς νοοτροπία, μέσα στην οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το πρόβλημα του χρόνου σε όλη του την έκταση.
Την απάντηση στα προβλήματα που δημιουργούνται από την ηλεκτρονική τεχνολογία, δεν μπορούν να δώσουν ψυχολογικές μέθοδοι που έχουν τον ίδιο τεχνολογικό χαρακτήρα. Κι αυτό, γιατί οι ίδιες ψυχολογικές αυτές μέθοδοι βασίζονται σε μια επιφανειακή αλήθεια, που πίσω της κρύβει ένα μεγάλο ψέμα.
Με μια πρώτη επιφανειακή ματιά, φαίνεται ότι μπορούμε να αλλάξουμε μόνοι μας τον εαυτό μας. Κάτω όμως από την επιφάνεια, η Αλήθεια μάς χαμογελάει μελαγχολικά. Δεν χρειάζεται να ζήσουμε πολλά χρόνια για ανακαλύψουμε ότι, πίσω από όλους τους χειρισμούς, η κατάστασή μας παραμένει η ίδια. Ουσιαστικά δεν έχουμε κάνει τίποτε περισσότερο από το να μετακινήσουμε μερικά έπιπλα μέσα στους τέσσερις τοίχους της φυλακής μας.
Μπορεί οι μέθοδοι αυτοβελτίωσης να είναι το όνειρο του σύγχρονου ανθρώπου, δεν έχουν όμως καμία απόδοση στο επίπεδο που λειτουργεί πραγματικά η δύναμη του χρόνου, δηλαδή στο βαθύ μεταφυσικό επίπεδο που σχετίζεται με την ανθρώπινη ύπαρξη.
Στο επίπεδο αυτό –θα μπορούσε να το ονομάσει κανείς κοσμικό, όπου η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη κι ο θάνατος τίθενται υπό αμφισβήτηση– πρέπει να εισχωρήσει στην ψυχή μια εντελώς νέα ενέργεια.
Η σχέση μας με το χρόνο είναι σήμερα αυτή που είναι, γιατί λέμε ψέματα στον εαυτό μας ως προς το τι είμαστε και τι μπορούμε να κάνουμε, ενώ συγχρόνως αποκρύπτουμε το λόγο της ύπαρξής μας.
Αν κοιτάξουμε προσεκτικά και νηφάλια τις μεγάλες διδασκαλίες της Γνώσης, μπορούμε να εντοπίσουμε αυτό το μήνυμα σαν κεντρικό σημείο των βασικών αρχών και του συμβολισμού τους. Η «αυτοβελτίωση» δεν προκαλεί καμία αλλαγή στον πυρήνα της ύπαρξής μας.
Μέσα μας χρειάζεται να εισχωρήσει κάτι πολύ πιο βαθύ και μυστηριώδες. Η πείνα για το χρόνο που επικρατεί στη ζωή και τον πολιτισμό μας, είναι στην πραγματικότητα ένα σύμπτωμα μιας μεταφυσικής ασιτίας. Συγχρόνως όμως σηματοδοτεί τη δυνατότητα της μεταμόρφωσης του ανθρώπου: όπως έχουν πει οι σοφοί, οι νόμοι της δικαιοσύνης καθορίζουν πως ό,τι χρειάζεται ο άνθρωπος, μπορεί να το πραγματοποιήσει.
Μπορεί ο φιλόσοφος να γράφει για τέτοιες ιδέες κι ο συγγραφέας να τις μετατρέπει σε λογοτεχνικό έργο. Ποιος όμως μπορεί να πει ότι τις καταλαβαίνει; Η παλιότερη διανοητική στάση, με την οποία αντιμετωπίζαμε τη ζωή μας, δεν μπορεί να αντιληφθεί το νέο νου, τη νέα ζωή που χρειάζεται να εισχωρήσει μέσα μας.
Ο κοινωνικός εαυτός δεν μπορεί να κατανοήσει τον ανώτερο εαυτό. Δεν μπορεί να πιστέψει ότι εκείνος υπάρχει. Το μόνο που ο παλιός νους μπορεί να πετύχει με τις δικές του δυνάμεις –ο νους που είναι παγιδευμένος στο χρόνο– είναι να κάνει την παγίδα ακόμη μεγαλύτερη, πιο άνετη.
Παρόλα αυτά, ο παλιός νους πρέπει να εγκαταλείψει τις φανταστικές του δυνάμεις – όχι τόσο στον εξωτερικό κόσμο όπου εργαζόμαστε και φροντίζουμε για τις ανάγκες και τις ευθύνες μας, όσο στον εσωτερικό, αιτιατό κόσμο, όπου μπορούμε να ανοιχτούμε σε μια άλλη πραγματικότητα, και όπου η νέα αυτή πραγματικότητα μπορεί να εισέλθει στο σώμα και τη ζωή μας. Πρόκειται για την ακατάληπτη συνάντηση του χρόνου και της αιωνιότητας.
Ο παλιός νους, ο κοινωνικός εαυτός πρέπει να θυμηθούν… να θυμηθούν…
WHO IS WHO
Ο Τζέικομπ Νήντλεμαν (Jacob Needleman), ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές του καιρού μας, είναι καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φραντσίσκο (ΗΠΑ) και συγγραφέας πολλών βιβλίων, όπως, The Essential Marcus Aurelius, Why Can’t We Be Good?, Money and the Meaning of Life, The Heart of Philosophy, Time and the Soul (κυκλοφορεί στα ελληνικά ως Χρόνος και Ψυχή, εκδ. Αρχέτυπο).
{socialsharebuttons}
